ÖFKE KONTROL BOZUKLUĞU
Öfke, genellikle engellenme, hayal kırıklığına uğrama, haksızlık, istediklerini elde edememe gibi durumlarda meydana gelen ve hissedilen bir duygudur. Öfke duygusu, kişileri olumsuz sonuçlanacak davranışlara itmesinden dolayı olumsuz bir duygu olarak görülür.
Öfke duygusu, insanlığın normal bir duygusu olmasıdır ancak bu duygunun aşırı ya da kontrolsüz bir hal alması öfke kontrol bozukluğu yaşanmasına neden olur. Normal seviyede yaşanan öfke duygusu kişilerin tehdit ya da rahatsız edici bir durumla karşı karşıya kaldığı durumlarda kendisini korumasını sağlayacak belirli davranışlar göstermesine neden olarak kişiyi motive eder.
Öfke problemleri kişilerin öfke duygusunu kontrol etme, yönlendirme ya da ifade etmede yaşadıkları zorlukları ifade eder. Hissedilen öfkenin kontrol edilmesi zorlaştığında kişi kendine veya başkalarına karşı zarar verici ya da kırıcı söylemlerde veya davranışlarda bulunabilir. Bu durum öfke kontrol bozukluğunun sinyalleridir. Öfke duygusu bir bozukluk olarak görülmese de kontrolsüzlüklerin yaşanması ile beraber bir bozukluk haline gelir. Yaşanan öfke problemleri kişilerin gündelik yaşamlarını, sosyal ilişkilerini ve yaşam kalitelerini olumsuz etkiler.
Öfke kontrol bozukluğu genellikle duygularını bastıran ve içinde yaşamayı tercih eden kişilerde gözlemlenir. Kişilerin bastırmış oldukları duyguları zaman geçtikçe engelleyemediği, önünü alamadığı bir hal alarak kişilerin duygularına yenik düşmesine neden olur.
Öfke Problemlerinin Türleri Nelerdir?
Öfke problemleri farklı çeşitlerde olabilir ve kişilerin göstermiş oldukları tepkilere göre değişebilir. Başlıca öfke problemi türleri ise;
1. Öfke Kontrol Kaybı: Kişiler öfkelerini hızla ifade ederler ve kontrollerini kaybederler. Öfke kontrol kaybı genellikle fiziksel şiddet ya da sözlü saldırganlık ile sonuçlanır.
2. Öfke İçe Kapanma: Kişinin öfke duygusunu içine atması ve dışa yansıtmamasıdır. Bu durum içsel çatışmalara, öz saygı sorunlarına ve depresyona neden olabilir.
3. PasifAgresif Davranışlar: Kişi öfke duygusunu dolaylı yollarla ifade eder. Örneğin; başkalarını sabote ederek ya da cezalandırarak.
4. Düşük Tahammül ve İrrasyonel Öfke: Kişi ufak bir tetikleyici karşısında bile aşırı tepki gösterir ya da önemsiz durumlara aşırı öfkelenebilir.
5. Kronik Öfke: Kişi sürekli olarak öfkeli ya da huysuz olmasıdır. Bu kişilerin diğerleri ile olan ilişkileri olumsuz yönde etkilenebilir.
Öfke Kontrol Bozukluğunun Nedenleri ve Tetikleyicileri
Öfke kontrol bozukluğunun nedenleri kişiden kişiye göre değişkenlikler gösterir. Öfke problemlerinin nedenleri karmaşık olmakla birlikte genellikle çocukluk deneyimleri, dışlanma, stres, travma, aile geçmişi, psikolojik faktörler ve kişisel deneyimlerin etkileşimi ile ortaya çıkar.
Yaşanan pek çok ruhsal sorunların nedenlerinde olduğu gibi öfke kontrol bozukluğunda da çocukluk yaşantıları ve ebeveyn tutumları oldukça önemli bir rol oynar. Çocukluk dönemlerinde sürekli olarak şiddet, baskı ve eleştirel bir tutum ve davranışa maruz kalan kişiler duygularını ifade etmekte zorlandıkları için öfke duygularını da sağlıklı bir şekilde yansıtamazlar. Bu durum öfke kontrol sistemlerinde bozulmalar meydana gelmesine neden olur.
Beyin temelli olan hastalıklar (epilepsi gibi) da öfke kontrol bozukluğuna sebep olabilir. Aynı zamanda insan vücudunun salgılamış olduğu bazı hormonlar kişilerin ruh hallerini etkileyebilir. Seretonin hormonunun yetersiz bir şekilde salgılanması öfkeye neden olur.
Öfke Kontrol Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?
Öfke kontrol bozukluğunun belirtileri kişiden kişiye göre değişebilir. Öfke problemlerinin ortak belirtileri arasında;
• Şiddetli öfke nöbetleri,
• Sık yaşanan çatışmalar,
• Fiziksel ya da saldırgan davranışlar,
• Sık sinirlenme,
• Kalp çarpıntısı,
• Ellerde titreme,
• Göğüs sıkışması,
• Ellerde ve ayaklarda karıncalanma,
• Baş ağrısı,
• Terleme,
• Tansiyonun yükselmesi
• Düşmanlık besleme,
• Aşırı stres
yer alır.
Öfke Kontrol Bozukluğunun Tedavisi
Öfke problemleri bilişsel davranışçı terapi, psikoterapi, öfke yönetimi eğitimi ve ilaçlar ile tedavi edilebilir. Tedaviler ile birlikte kişiler öfke tepkilerini daha iyi yönetebilmeye ve duygularını sağlıklı bir şekilde ifade edebilmeye başlar.
Öfke kontrol bozuklukları kişinin kendisi ve çevresindekilerin güvenliği açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle öfke problemleri belirtilerine sahipseniz ya da bir yakınınız bu problemle karşı karşıya ise bir uzmandan destek almak son derece önemlidir. Doğru bir tedavi planı ve destekle öfke probleminin etkileri yönetilebilir ve ciddi oranda azaltılabilir.
Öfkeyi sağlıklı bir şekilde yönetebilmek için bir takım baş etme yöntemleri vardır ve bu yöntemlerin kişilerin daha normal ve daha az tepkiler vermesine yardımcı olur. Psikoterapilerde amaçlana durum ise öfke kontrol problemleri ile baş edebilmek için öncelikle olarak altta yatan temel nedeni ortaya çıkarmaktır. Temel neden belirlendikten sonra doğru bir stratejileri izleyerek öfke problemleri ile kalıcı bir şekilde baş edebilir hale gelinmelidir.